A duan grate gjithcka?

Pasi gjeta lajmin në web, sipas të cilit Anne-Marie Slaughter, ish Drejtore e Politikave të Planifikimit në Departamentin amerikan të Shtetit, dha dorëheqjen nga posti i saj si këshilltare potente e Obamës, për t’i ardhur në ndihmë djalit adoleshent të ndodhur në vështirësi, gjithçka brenda meje u bë më e qartë. Tiganët e mi morën sërish një kuptim.

“Një vendim, i vështirë”, rrëfente ish zyrtarja e lartë në intervistën e saj me titull “Sepse gratë nuk mund ti kenë të gjitha”, botuar në revistën “The Atlantic” të Bostonit. Pas këtij artikulli, pyetja tek unë erdhi krejt e motivuar: A mundet që gratë ti kenë të gjitha???

Le të marr veten time. Kam një shkollim të mirë, punë të mirë, familje të mirë, por vë re se bota ime intelektuale përditë e më tepër shtegton larg meje, dhe unë që i përkushtohem çdo ditë gjërave utilitare të familjes sime. Krejt papritmas e gjej veten të pushtuar në web, në faqe që i kushtohen pedagogjisë dhe psikologjisë së fëmijës, në receta kuzhinash pa fund, apo modele arredimi të tipit “Fai da te”.

Familja apo karriera? Këtë pyetje gratë ia kanë bërë vetes shumë herë dhe zgjedhjet që kanë bërë, kanë qenë edhe përgjigjet e tyre. Për të disatën herë ia bëj vetes këtë pyetje.

Ja mikja ime, e pamartuar, me një karrierë shumë të mirë dhe me kërkesa të larta tek vetja. Deri tani i ka ecur shumë mirë me punën, jo edhe aq mirë me meshkujt dhe si rrjedhojë akoma nuk ka krijuar familjen e saj. Por pas pushimeve të kësaj vere e gjeta me mendje tjetër: “Boll kam sakrifikuar për karrierën, më tha, dua të sistemohem. S’më intereson fare të bëj karrierë, dua veç një punë dhe një burrë”. Pak a shumë të njëjtën gjë, por të formuluar me një sintaksë tjetër e bëri edhe kushërira ime, 17 vjeçare. “Karriera, e kujt i duhet???? Një punë të qetë, në të ardhmen një burrë të mirë dhe të jetoj jetën pa stres”. E habitshme të mendosh se si po ndryshojnë prioritetet nga brezi në brez. Në brezin tim, gjatë viteve të shkollës, e shumë kohë më pas, karriera ishte ambicia e të gjitha mikeshave të mia, përfshirë këtu edhe mua. Studim rigoroz në shkollë, luftë më tej, sfilitje, lodhje, angazim në emër të karrierës.

Pëpara disa netësh pashë për të disatën herë tek Digi Autor një film me Julia Roberts, “Mona Lisa Smile” (Buzëqeshja e Mona Lizës), ku ajo interpreton rolin e mësueses në një shkollë prestigjoze vajzash në Amerikë, ku qëllimi kryesor mbetej akoma martesa. Julia Roberts, mësuesja e re e historisë së artit, arriti tu hapë atyre mendjen dhe të ndikonte që këta vajza të shihnin më larg në jetën e tyre. Veç martesës, kishte edhe studim, univeristet, karrierë….. Ishte Amerika e viteve 1950. 

Filmi është emocionues, emancipues dhe polemizues njëkohësisht. Një polemikë që e bëj edhe me veten time. Frymëzuese përpjekja e Roberts për pavarësi dhe karrierë tek femrat. Sidomos një moment kur u thotë nxënesve të saj: “Ju të gjitha e keni mendjen tek martesa…Atëherë përse ju duhet Da Vinçi, apo që ta sodisni pikturat ndërsa grini në kuzhinë qepët!” Ky është pak a shumë perifrazimi. Por nga ana tjetër ndonjëherë më duket sikur ajo nuk ka pasur të drejtë. Sepse vjen një moment dhe ti e kupton se fëmija yt apo tiganët që presin të mbushen nga ti, kanë shumë më tepër vlerë dhe rëndësi se çdo promovim profesional apo rritje në detyrë.

Kohë më parë kam qenë ndër mbështetëset e përpjekjeve femërore për të ecur në karrierë. Në fakt jam për pavarësinë ekonomike dhe sociale të femrës, por më duket thujase e pamundur që të shkëlqej edhe në punë, edhe në shtëpi, edhe më shoqërinë, edhe me look, edhe me tiganët e mi…

Për gratë që “Can have it all”, mund t’i kenë të gjitha, mendimi feminist ka debatuar gjatë dhjetëra vjeçarëve. Një gjysëm gënjeshtër por edhe një ëndërr referuese. Nuk është e mundur që të jemi prindër të shkëlqyer dhe njëkohësisht të kemi suksese planetare, është e pamundur qëtë përputhim nevojat e punës me ato të familjes. Të paktën jo më për një kohë të gjatë dhe pa ndihmën e partnerit apo kompromosit me vendin e  punës.